10 tips om je sportfotografie te verbeteren

En dan bedoel ik ook echt, leer de sport. Een groot deel van sportfotografie is anticiperen. Acties zien aankomen en voorspellen. Je zult (bijna) nooit die fantastische actie hebben van een doorloopbal of een prachtig blok door alleen te reageren. Je moet er klaar voor zijn zoals de speler er zelf klaar voor is. Je moet als het ware de actie voorspellen om er ook daadwerkelijk klaar voor te zijn om op het juiste moment het beeld vast te kunnen leggen.

Je hebt dus een instinctieve kennis van de sport nodig om deze ook goed te kunnen verslaan. Ga je voor een honkbal wedstrijd, kijk dan of de slagman rechts of linkshandig is. Dit geld ook voor de pitcher. Korfbal is wat voorspelbaarder en daardoor leuker om te fotograferen. Kijk goed naar de spanningen tussen verschillende spelers en de emoties die zij tijdens de wedstrijd tonen.

Voetbal, hockey, tennis; ook hiervoor geldt hetzelfde. Een beetje research om de sport te leren zal een grote stap voorwaarts zijn voor het uiteindelijke resultaat. Kennis van de sport geeft je ook de mogelijkheid om die ene actie met één enkele foto vast te leggen in plaatst van spray and pray (burst mode). Niet dat er iets verkeerd is met fotograferen in burst mode, maar het geeft een goed gevoel als je een enkele foto maakt op het juiste moment.

Geef snel antwoord, wat is het verschil tussen een professionele succesvolle sportfotograaf en een hobbyist? Apparatuur? Niet echt. Iedereen kan tegenwoordig een goede camera met lens kopen maar dat maakt je nog geen succesvolle fotograaf. Toegang tot grote evenementen? Ook niet, een ervaren sportfotograaf zal elke hobbyist achter zich laten, of het nu bij een voetbal wedstrijd van de hummels is of bij de korfbalfinale. Grote atleten zijn geen garantie voor goeie foto’s.

Twee dingen die een ervaren sportfotograaf onderscheiden van elke andere fotograaf, oefening en de capaciteit om een verhaal te vertellen. Oefening komt in punt 10 aan bod, maar het vertellen van een verhaal mag nooit onderschat worden. Als je in het bezit bent van degelijke apparatuur die je blindelings kunt bedienen en veel kennis van de sport hebt, dan zal je een solide sportfotograaf kunnen worden. Anticiperen en geluk zal je 9 van de 10 keer goede actiefoto’s opleveren. Maar om een goed verhaal met je foto’s te kunnen vertellen is andere koek. Kijk eens naar de top 100 van beste sport foto’s van Sports Illustrated, 50% daarvan is een foto die een verhaal verteld.

Een succesvolle sportfotograaf weet wat er op het spel staat, wie de sterspelers zijn, kent de sport en herkent de stemming. Hij houdt de gebeurtenissen in het stadion, sporthal of om het veld in de gaten; misschien is er een vreemd uitgedoste fan, of juist een fanatiek kind die los komt van zijn omgeving. Of de familie van een speler zit op het puntje van zijn stoel, een voormalig speler of coach is aanwezig of een speciale gast. Zie je waar ik heen wel met dit verhaal? Je zou een lijst met foto’s in je hoofd moeten hebben van situaties die zich kunnen voordoen, en in het geval ze zich ook daadwerkelijk voordoen ben je er klaar voor. Opeens vertel je een verhaal in plaats dat je een wedstrijd fotografeert.

Er is eigenlijk niets verkeerd aan chimping maar zoals met zoveel dingen in het leven, hangt het allemaal van de timing af. Natuurlijk controleer je de LCD niet in het midden van een actie, maar ook niet als de actie stil wordt gelegd vanwege een overtreding of time-out. Dit is namelijk het perfecte moment om die verhaal vertellende foto’s te maken. Je wilt altijd klaar zijn voor het onverwachte, zelfs als je denkt dat je een geweldige foto van een geweldige actie hebt gemaakt. Wacht op het juiste moment om je foto’s te controleren. Laat je eigen opwinding je niet van een nog betere foto afhouden doordat je naar een foto op de achterkant van je camera zit te gapen. Bij mijn camera staat de LCD preview standaard uit zodat ik niet in de verleiding kom om na een actie de foto’s te controleren, maar mijn aandacht op het veld houd.

En natuurlijk is het soms nodig om je werk te controleren. Veel fotografen, waaronder ikzelf, controleren snel hun gemaakte foto’s en selecteren mogelijke blijvers in hun camera zodat ze snel de goede foto’s op hun laptop kunnen importeren en kunnen nabewerken. Het is een essentieel onderdeel van hun workflow maar het moet wel gebeuren met voorzichtigheid.

Je foto’s zijn slecht, nee ik bedoel echt slecht. En het maakt niet uit of het nog zo’n mooie doorloopbal of rebound was. Als de focus niet goed is, je de bal niet ziet of het gezicht niet, dan is de kans groot dat het niet zo’n beste foto is. Op het moment dat je door hebt dat je capabel ben om slechte foto’s te maken, dan kun je gaan uitzoeken waardoor het slechte foto’s zijn. Dan kun je de stap naar mooie sportbeelden zetten.

Na mijn eerste voetbalwedstrijd die ik voor mijn agent maakte was ik behoorlijk trots op mijzelf. Ik had toch mooi een paar acties kunnen vastleggen en hij zou vast blij zijn met mijn werk. Ik was klaar voor het grote werk, dacht ik. De eerste reactie die ik van hem kreeg was ‘rug foto’s doen we niet aan’. Ik had inderdaad een aantal mooie acties maar op geen van deze acties was een gezicht te zien. Ze stonden allemaal met hun rug naar mij toe.

Daarna ben ik mijn foto’s op forums gaan plaatsen waarvan ik wist dat er ervaren sportfotografen actief waren en op andere foto’s reageerden. Natuurlijk veel reactie zoals ‘mooie foto’s’ en ‘goed gedaan’ maar gelukkig ook een paar kritische reacties. Er werd me duidelijk gemaakt wanneer de focus niet goed was en waar de gezichten niet zichtbaar waren. Ze branden mijn foto’s soms tot de grond af. Na het lezen van deze reacties nam ik het besluit om goed naar ze te luisteren, ik nam het niet persoonlijk en werd niet boos. Ik wilde beter worden en dat kan alleen door fouten te erkennen en ervan te leren.

Maar wees niet alleen kritisch over de kwaliteit maar ook over de kwantiteit. Als je een goede doorloopbal tijdens een korfbalwedstrijd in burts mode fotografeert, dan heb je al gauw 6 misschien wel 8 goede actie foto’s. De kunst is om hier 1, op zijn hoogst 2 foto’s uit te selecteren. Niets is zo saai als door een serie te moeten bladeren waar elke keer 4 to 8 foto’s nagenoeg gelijk zijn. Maak een keuze en je serie wordt veel krachtiger.

Dit gaat een beetje door op de voorgaande tip. Gezichten zijn het belangrijkste in een sport foto. Gezichten personaliseren de foto en maken het menselijk, de kijker krijgt een connectie met het moment. Het gezicht verraad ook de toestand van de speler tijdens de actie. Was het gespannen of ontspannen, pijnlijk of juist heel vrolijk. Het geeft een extra dimensie aan het verhaal.

En natuurlijk zijn er foto’s die zo krachtig zijn dat ze geen gezichten nodig hebben. Maar ik garandeer je, als de makers van die foto’s een keuze hadden, dan hadden ze de foto met gezichten willen maken.

Kijk naar standpunten die anderen niet zien. zoek het hoger op of juist laag. Niemand wil een foto uit een staand standpunt zien, ze weten wel hoe de wereld eruit ziet vanaf ongeveer 1 meter 80 hoog. Kijk of je de mogelijkheid hebt om plekken in het stadion te vinden die anderen niet gebruiken. Probeer anders te zijn dan de gemiddelde fotograaf.

Ik weet, het is lastig en alles is al een keer gedaan. Maar gewoon op een stoeltje blijven zitten langs de zijlijn levert ook geen verrassend nieuwe foto’s op.

Kijk maar eens naar de foto van Neil Leifer. Ik durf te wedden dat er veel foto’s zijn gemaakt tijdens dit moment, maar deze stijgt overal bovenuit vanwege het gekozen standpunt.

Vaak wordt er tegen de atleten gezegd, je stopt niet voordat het eindsignaal klinkt of voordat je over de finish bent. Nou, als sportfotograaf ga je door tot het fluitje, en dan nog even verder. Dit is de manier om die foto’s te maken van spelers die uit hun dak gaan of coaches die hun controle verliezen. Deze foto’s zijn vaak krachtiger en vertellen het verhaal beter dan die individuele actie van de ene speler. Stop niet met fotograferen als de bal de touwen raakt, en ga er nooit van uit dat een eindsignaal betekent dat de wedstrijd ook afgelopen is.

Een sprekende foto van een hardloper wordt meestal pas gemaakt als hij over de finish is. Hou je camera altijd paraat en dan kan ook jij de meest spraakmakende foto van de wedstrijd maken.

Heb je wel eens gedacht ‘hoe krijgt die fotograaf dat voor elkaar, hoe wist hij nu dat de keeper de strafschop in die hoek zou stoppen!”. Het antwoord; dat wist hij niet maar hij was bereid om de gok te nemen.

En net zoals in het echte leven zijn er twee soorten keuzes, domme en slimme. Een domme keuze is het als je in een hoekje gaat zitten en hopen dat je die ene zeldzame foto kunt maken terwijl je andere gelegenheden op unieke foto’s mist. Een verstandige fotograaf neemt slimme keuzes. Hij weet wat hij tijdens de wedstrijd al heeft gemaakt, weet wat de mogelijke verhalen na de wedstrijd gaan worden, wie de grote spelers zijn en welke emoties in het veld spelen. De verstandige gokker is in staat risico’s tegen kansen af te wegen. Hij weet wanneer het verstandig is om foto A over te slaan om die unieke foto B te kunnen maken.

En verstandige fotografen hebben nou eenmaal geluk, daar doe je niets aan. Geluk kun je niet leren, maar je kunt wel verstandige keuzes maken. En soms win je, maar vaker verlies je!

Een beproefde wijsheid van redacteuren over de hele wereld; houd de actie krap, snij de foto desnoods nog krapper uit op de computer. Verwijder onnodig storende elementen uit de foto, trek de aandacht van de kijker de actie in. Atleten worden heldendaden toegedicht, maak daar gebruik van.

Dit geld niet alleen voor fotograferen maar voor alles in het leven. Je kunt niet beter in iets worden door het niet uit te voeren. Je wordt geen betere fotograaf als je de camera in de tas laat zitten. Fotografeer veel, krijg veel kritiek, leer van je fouten en fotografeer daarna nog meer.

Daag jezelf uit en stap uit je comfortzone. Kijk naar foto’s van andere fotografen en ga naar wedstrijden met die foto’s in gedachten. Probeer dingen uit die je van hun stijl bevalt en maak het je eigen. Er is niets verkeerd aan het imiteren van andere fotografen zolang je er maar iets van leert. Vindt nieuwe manieren om verhalen te vertellen en accepteer dat je daarin veel zult falen. Alleen dan ligt het succes om de hoek.

Sport is de meest frustrerende vorm van fotografie, maar als je dan die ene foto maakt is er geen beter gevoel. Succes aan iedereen die bereid is te investeren in hun vaardigheden als sportfotograaf.